Sadaka taşı
Değerli okurlarım bu yazımda İslam dinimizde önemli yere sahip olan Sadaka taşlarından söz etmeye çalışacağım.. İyiliğin taşa işlenmiş hali, Sadaka taşları. İslam dininde önemli bir yere sahip olan sadakanın yardımlaşmanın ve merhametin simgesidir.
Genellikle cami avlusu giriş kapısında yer alan sadaka taşları kimi zaman duvar içeresinde bir oyuk kimi zaman çeşme yanında bir taş olarak karşımıza çıkar.
SAMSUN-Bafra İlçemizin en eski camilerinden biri olan, Hicri 1086 –Miladi 1675 takviminde yapılan, Büyük Camideki Sadaka taşları ise cami avlu girişinde yer almaktadır.
Sadaka taşları genellikle ihtiyaç sahiplerinin alabilmeleri için para bırakıldığı özel yerlerdir.. Kökeni Selçuklu Hanedanına kadar uzanan yardım şeklidir.. Hani büyüklerimiz derler ya bir elin verdiğini diğer el bilmeyecek? işte bu sözün hayatiyet kazandığı Sadaka Taşları.. Osmanlılar döneminde İhtiyaç sahibi fakir insanların rencide etmemek için düşünülmüş bir uygulamadır.
Yardım yapan ile alan birbirini görmez, tanımaz ve bilmez. Alanın mahcubiyetten, verenin ise riya ve gösterişten uzak durması beklediği için Sadaka taşları Duvarlarda oyuk şeklinde olanları da vardır. Mimari olarak, Nişan taşı, Mola taşı, Seng-i İbret (İbret taşı), Musalla Taşı, Binek taşı, Yitik taşı ve Namazgâh Kıble taşı gibi tek eser kategorisine dahil edilirler. Mimari özellikleri gibi isimleri de bölgelere göre değişiklik gösterir.
Osmanlı’nın egemen olduğu Bulgaristan, Bosna-Hersek, Makedonya, Tunus ve Cezayir gibi farklı coğrafyalarda Sadaka taşlarının izleri vardır.. İhtiyacı kadarını alıyor! Karanlık çöktüğünde Sadaka taşlarına parayı bırakanlar da en az parayı alanlar kadar haysiyetli ve onurlu kişilerdir. Çünkü ihtiyacı olan kişi sadaka taşından sadece ihtiyacı kadarını alır ve diğer ihtiyaç sahiplerini de düşünür.
17. Yüzyılda İstanbul'u anlatan bir Fransız gezgin, karşılaşmış olduğu medeniyet karşısında afallamış olduğundan olacak ki takip etmiş, sadaka taşının üzerinde bulunan paraların tam bir hafta boyunca yerinde kaldığını belirtir.. Toplumların zihniyetini yansıtan en önemli kaynak maddi kültür unsurlarıdır. Sadaka taşları, Osmanlı toplumun zihniyet dünyasını yansıtan çok özel bir uygulamadır.
Bu uygulama, insanın ne kadar incelebileceğini göstermesi açısından son derece güzel bir örnektir. Üç aylar ile birlikte ayrı bir önem kazanıyor sadaka taşları yardımların sadece belli aylarda değil, yılın her gününde yapılabildiğini hatırlatıyor. Allah yaptığınız, yapacağınız ibadet ve yardımları kabul eylesin. Üç aylarımız tüm inananlar getirsin. Esen kalın…
