Tokaç veya tokuç nedir bilir misiniz?

Ben kasabada doğdum, büyüdüm. Bizim çocukluğumuzda çamaşır makineleri kimsede yoktu. O yüzden çamaşırlar elde yıkanırdı. Köylerde dere varsa, eve su taşımak daha zor olacağı için çamaşırlar dere kenarında yıkanırdı. Ama bizde dere olmadığı ve evde su olduğu için annem bahçeye ateşin üstüne kazanları kurar, küllü suyu hazırlardı. Çamaşır teknesinde küllü su ile normal suyu belli oranda karıştırır,  sabunla bazen çitileyerek, bazen elinin üstünden kumaşı birbirine sürterek kaydırır, bazen de çıkmayan kirleri çıkarabilmek için tokaç (tokuç) ile döve, döve yıkardı. Beyazlatmak için hatırladığım kadarıyla soda veya çivit kullanılırdı. Bir başka kazanda ise yıkanan çamaşırlar kaynatılırdı. Kimse “aman çamaşır yıkıyor, bu gün de yemeği biz yapalım” demediği için biraz ilerisine de ateşe yemeğini de koyardı. Yalnız o yemekler çok lezzetli olurdu, hala unutamam.

Çocuk olduğum için tam hatırlayamasam da, gördüğüm kadarıyla çamaşırlar bembeyaz olurdu. Çünkü eskiden bizde koltuk yoktu. Sedir dediğimiz tahta divanlar, saz yastıklar, üstünde kalın dantelli veya kanaviçeli bembeyaz örtüler olurdu. Okula giderken önlüğün üstüne taktığımız beyaz yakalar da bembeyaz olurdu. Ne de olsa kadının hamaratlığı, becerikliliği yıkadığı çamaşırdan belli olurdu. Annem ise müthiş hamarat ve becerikli bir kadındı. Ben onun 1 i bile olamadım bana göre. Elde çamaşır yıkamasını bana da öğretti ama benim bileğim zayıf olduğundan asla yıkayamadım.

Çamaşır makinesi çıkıp da gücü yeten aileler almaya başladıktan sonra çamaşır tekneleri,  tokaçlar (tokuçlar) bir kenara kaldırıldı. Yine lazım olursa diye midir bilmem atılmadı. Şimdi antika tokaç diye antikacılarda satılıyor.

Bizde de antika bir tokaç vardı. Ben de şimdi boyadım, süsledim ve duvara astım. Ona baktıkça eskiden kadınların hayat şartlarını hatırlıyor ve her baktığımda çamaşır makinesini, ütüyü icat edenleri minnetle anıyorum.

Jale Eren/ Muğla Yerel Tohum Grubu Başkanı